Wat is voorbeeldgedrag en op welk moment wordt het effectief?

Voorbeeldgedrag wordt vaak als belangrijk element gezien om medewerkers te beïnvloeden. Vooral leidinggevenden krijgen vaak te horen dat zij een 'voorbeeldfunctie' hebben en 'voorbeeldgedrag' moeten tonen. Wat is voorbeeldgedrag en op welk moment wordt het effectief?

Wat is voorbeeldgedrag?

Voorbeeldgedrag is gedrag waarbij een ander in staat is om jouw gedrag te kopiëren. Tijdens de opvoeding van kinderen doen ouders vaak voor hoe het kind een lepel naar zijn mond toe moet bewegen, of bijvoorbeeld een cirkel getekend moet worden. Als je gedrag als voorbeeld mee wil geven voor een ander, is het dus van belang dat gedrag concreet en waarneembaar moet zijn, zodat je de kans krijgt om het na te doen.

Wat is goed voorbeeldgedrag?

Goed voorbeeldgedrag is gedrag waarbij je een ander de mogelijkheid geeft om te doen wat jij precies doet. Gedrag dat als voorbeeld moet gelden wordt alleen goed voorbeeldgedrag op het moment dat de ander ermee uit de voeten kan. Het is dus niet aan de persoon die het voorbeeld stelt om te bepalen of er sprake is van goed voorbeeldgedrag. De persoon die het gedrag na moet doen zal moeten ervaren dat het werkt. Als ik door een lepel in mijn mond te steken ervaar dat ik mijzelf kan voeden, dan ervaar ik daar de meerwaarde van. In zo'n geval zal ik geneigd zijn het gedrag te herhalen en het voorbeeld te accepteren.

Lees ook mijn introductie artikel op gedrag en gedragsverandering

Goed voorbeeldgedrag van een leidinggevende

Binnen organisaties wordt er vaak naar leidinggevenden gekeken om een voorbeeldfunctie te vervullen. De betekenis van een voorbeeldfunctie wil zeggen dat de functie van de leidinggevende met zich meebrengt dat er voorbeeldig gedrag wordt getoond. Het geven van het goede voorbeeld is iets dat aan de leidinggevende wordt toebedeeld. Is dat wel verstandig? Lees onderstaande punten eens door en oordeel zelf..

Wie geef je welke voorbeeldrol?

• Binnen elk team zijn er medewerkers met voorbeeldgedrag. Als dit aandacht krijgt, groeit het voorbeeldgedrag. Is het niet wijselijk om medewerkers een voorbeeldfunctie te geven en te laten ervaren dat zij het goed doen?;
• Het praktische gedrag van een leidinggevende, is vaak niet van toepassing op medewerkers. Zij hebben vaak andere werkzaamheden dan de leidinggevende dat heeft. Past voorbeeldig gedrag van de leidinggevende wel bij de taak van medewerkers?;

Wanneer wordt gedrag als voorbeeld overgenomen?

Wil je komen tot ander gedrag en gedragsverandering? Investeer dan eerst in kennis over gedrag, voordat je iemand de opdracht geeft om een voorbeeldfunctie op zich te nemen. Leidinggevenden met een voorbeeldfunctie hebben het niet makkelijk, omdat de kans aanzienlijk is dat het gedrag niet wordt overgenomen. Wanneer wordt gedrag als voorbeeld wel overgenomen?

• Gedrag gaat over concrete vaardigheden die je hebt en de taal die je spreekt. Ieder mens heeft vaardigheden en de meeste mensen kunnen praten. Kijk verder dan 'leidinggevenden' voor voorbeeldig gedrag, maar betrek medewerkers in brede zin bij de doelstellingen die je hebt als organisatie. Ieder mens heeft het in zich om voorbeeldgedrag te vertonen;
• Komen mensen stap voor stap over de streep en laten ze nieuw gedrag zien? Waardeer dan dit nieuwe gedrag zodra het ontstaat. Ook als is het misschien jouw 'normaal' en volstrekt logisch, dit hoeft voor een ander niet zo te zijn;
• Als goed gedrag wordt gewaardeerd, wordt de kans groot dat het wordt herhaald. Beoordeel wie er nu al een voorbeeldfunctie vervult en waardeer het gedrag dat daarbij hoort. Daar is wel voor nodig dat goed gedrag opvalt én direct wordt gewaardeerd. Dit is voor veel organisaties niet gebruikelijk en hier ligt dan ook precies de uitdaging;

Lees ook: Wat is intrinsieke motivatie en hoe stimuleer je dit?