Wat is puberteit eigenlijk als je er praktisch naar kijkt?

Menig misverstand tussen ouder en kind wordt in de tienerjaren gehangen aan de puberteit. Maar hoe realistisch is dat nu eigenlijk? Wat is puberteit eigenlijk als je er praktisch naar kijkt? Voordat ik dat doe ga ik eerst in op wat nu een 'ouder' en een 'kind' nu eigenlijk is. Om dat te kunnen doen start ik met de definitie van een mens.

Wat is een mens?

Een ouder en kind zijn beide mensen. Maar wat is nu eigenlijk een mens?

De Gedragsanalyse stelt dat de mens een optelsom is van drie factoren.

1. Aangeboren Aanleg sinds geboorte.
2. Al je Ervaringen van geboorte tot vandaag.
3. De Omgeving van dit moment.

De Gedragsanalyse stelt dat je aan factoren 1 en 2 niets meer kunt veranderen. Jouw aanleg ligt vast en alles wat je hebt meegemaakt ligt vast. Het gedrag van vandaag is om die reden altijd logisch. Ook gedrag van een ander wat jij niet begrijpt is logisch - voor die ander. Daarmee kunnen we de brug slaan naar ouder en kind. Want beiden vertonen logisch gedrag.

Wat is een 'ouder'

Een ouder is iemand die een kind gekregen heeft en zijn / haar eigen Aanleg en Ervaringen projecteert op het kind. De ouder heeft het kind vanaf de geboorte meegemaakt en is dus heel nauw betrokken geweest bij de Ervaringen van het kind. Een ouder is zeer bepalend voor de vorming van een kind. Een ouder herkent vaak de Aanleg van het kind, omdat de ouder het kind vanaf de start heeft meegemaakt.

De meest voorname rol van de ouder is het zorgen voor het kind. Overnemen, beschermen, beslissen en bepalen zijn woorden die hierbij passen. Het kind is namelijk niet in staat om zorg te dragen voor zichzelf. De beschermende Ervaringen van de ouder met het kind duren geen weken of maanden, maar vele jaren. De vorming van de ouder in het zorgen voor het kind is daarom diep en vaak van grote betekenis voor de ouder.

Wat is een 'kind'

Een kind is een jong mens die via taal door ouders aangeleerd heeft gekregen wie hij of zij is. De eerste Ervaringen bestaan uit losse woordjes, die verworden tot volle zinnen. Die volle zinnen worden ingezet om nauwkeurig informatie uit te wisselen tussen ouder en kind. Het blijkt 'mijn slaapkamer' te zijn, 'mijn fiets' en ik hoor 'mijn bord' leeg te eten. Zo krijgt het kind een beeld van de Omgeving en wat er wordt verlangd.

De Ervaringen van het kind stapelen op totdat het een zelfbewust persoon wordt. Daar worden via socialisatie normen en waarden aan toegevoegd. De Omgeving waar dat in plaats vindt is niet alleen meer het eigen huis. Ook school, een vereniging, spelen op straat of een groepssport dragen bij aan socialisatie. Vanaf dat moment vindt een groot deel van de vorming van het kind niet alleen maar plaats binnen de invloedssfeer van de ouder, maar ook in de buitenOmgeving.

Wat is puberteit eigenlijk?

Wat is de betekenis van puberteit? Puberteit is het moment waarin de Aanleg en Ervaringen van het kind en de Ervaringen van de ouder uit elkaar beginnen te lopen. Zij verkeren beide nog wel in elkaars Omgeving, maar sluiten niet langer goed aan bij elkaar. Dit levert spanningen op. Het kind is op zoek naar een onafhankelijke identiteit en gaat gedrag vertonen dat als probleemgedrag wordt gezien door de ouders. Het gedrag van de puber wordt als egoïsme afgedaan en daarmee wordt de verwijdering verder vergroot.

Wat is puberteit voor de ouder?

De ouder heeft vele jaren Ervaren dat hij / zij bepalend is bij de vorming van het kind. De norm van de ouder was hierbij dominant. Deze besloot 'wat goed was' voor het kind. Het feit dat het kind 'volwassen' moest worden lag altijd ver in de toekomst. Jezelf echt goed voorbereiden op het moment dat het kind zelf de regie ter hand neemt kun je als ouder nooit. Als Gedragscoach zie ik puberteit als een fase waarbij de ouder zich realiseert dat zijn of haar norm niet meer dominant is. Als ouders deze Ervaringen met elkaar uitwisselen doen zij dat dikwijls als lotgenoot en wordt dit 'puberteit' genoemd. Het ingewikkelde voor de ouder is dat deze lijdzaam toe zal moeten zien hoe het kind onverstandige keuzes maakt. Op papier heet dit 'volwassen worden', maar het aan de lijve Ervaren is zwaar voor een mens dat juist verantwoordelijk was voor zorgen voor die ander.

Wat is puberteit voor het kind?

Het kind heeft zijn hele leven Ervaren dat er besloten werd voor het kind in plaats van met het kind. In de eerste jaren stond dit mechanisme niet ter discussie, maar naarmate de jaren vorderen ontstaan er toch wat haarscheurtjes in de redenatie van de ouder, aldus het kind. Onder het argument van beschermen, heeft de ouder de regie altijd naar zich toe getrokken. Aan de andere kant is het kind geïnstrueerd om 'zijn/haar hart te volgen', zich vooral 'goed te voelen' en 'verantwoordelijkheid te dragen' voor zijn of haar eigen keuzes. Deze twee uitgangspunten staan op gespannen voet met elkaar.

Het kind kan niet vrij bewegen door naar de ouder te blijven luisteren. Daarnaast zijn er allerlei Omgevingsfactoren interessanter dan thuis. Plekken waar je wel de ruimte voelt en begrepen wordt. Daar trekt het kind dan ook van nature naar toe. Het kind ontworstelt zich gaandeweg steeds meer aan de ouder. Afhankelijk van hoeveel weerstand de ouder oplevert, gaat dat soms met enorme kracht vanuit het kind gepaard. Dat de ouder nodig heeft dat het kind goed overleg heeft met de ouder is het kind nooit aangeleerd door die ouder. Je kunt geen gedrag vertonen dat je nooit hebt aangeleerd. Het kind houdt om die reden van nature onvoldoende rekening met het gevoelsleven van de ouder.

De definitie van puberteit werkt verwarrend

"De puberteit is een aanduiding voor de periode waarin bij kinderen de geslachtsrijpheid intreedt en zich ontwikkelt."

Deze definitie werkt verwarrend, omdat de fysieke en geestelijke transitie op één hoop gegooid wordt. Ik vind het zelf van belang om de fysieke kenmerken van puberteit en die van de geestelijke ontwikkeling te scheiden. Uiteraard zijn de twee aan elkaar verbonden, omdat de ene factor mede bepalend is voor de andere. Desalniettemin heeft puberteit een gerichte gedragsaanpak nodig wil je om kunnen gaan met probleemgedrag. Kennis over gedrag is daarbij onontbeerlijk. De eerste stap daarin is doorleven wat puberteit eigenlijk is als je er praktisch naar kijkt. Elk gedrag is logisch voor degene die het vertoont. Ook het gedrag van pubers.