Wat is het tegenovergestelde van empathie?

We hebben allemaal een beeld bij empathie. Mensen die persoonlijk betrokken zijn en inlevingsvermogen hebben zien we als empathisch.  We zien dit als een mooie eigenschap om te bezitten, maar niet iedereen heeft een goed ontwikkeld empathisch vermogen. Hoe kunnen we dat duiden? Wat is het tegenovergestelde van empathie?

Om een goed beeld te hebben bij wat het tegenovergestelde is van empathie is het belangrijk empathie eerst goed te duiden. Het woord empathie komt uit het Grieks, namelijk empatheia. Dit komt voort uit en, wat in of bij betekent en pathos, wat voelen betekent. Letterlijk vertaald is empathie dus het invoelen, oftewel, jezelf verplaatsen in de gevoelens van een ander. Als iemand in een lastige situatie zit kan iemand met een empathisch vermogen zich dus inleven in wat de ander voelt en doormaakt. Het empathisch vermogen kunnen we dus ook duiden als invoelingsvermogen.

Hoe beschrijven we een gebrek aan invoelingsvermogen?

Uit onderzoek blijkt dat empathisch vermogen zich al vroeg ontwikkelt. We zien kleuters die andere kleuters troosten als ze pijn hebben of verdrietig zijn. Het kind herkent een gevoel wat hij of zij zelf ook vervelend vindt. Als kinderen zelf hun emoties beter kunnen reguleren vertonen ze ook meer empathisch gedrag. Soms ontwikkelt het empathisch vermogen zich minder sterk. Dit is moeilijk om op latere leeftijd bewust aan te leren. Het inleven in een ander gebeurt onbewust bij mensen bij wie het invoelingsvermogen meer ontwikkeld. Aangezien het empathisch vermogen sterk of beperkt ontwikkeld kan zijn spreken we meer van een spectrum dan iets wat er wel of niet is. De vraag wat het tegenovergestelde is van empathie is dus lastig te beantwoorden, maar we kennen wel enkele begrippen die wijzen op een sterk gebrek aan empathisch gedrag of vermogen.

Lees ook: Wat is empathisch vermogen en waarom is empathie niet altijd verstandig?

Is antipathie het tegenovergestelde van empathie?

Antipathie duidt op het hebben van negatieve gevoelens over iets of iemand. Anti betekent in deze tegen, pathos voelen. Antipathie is dus een afkeer hebben. Meestal wordt de term gebruikt als mensen een aangeboren, lange termijn en sterk negatief gevoel hebben over iets. Soms komt dit voort uit een (traumatische) ervaring, soms is er geen aanwijsbare oorzaak-gevolg verklaring. Het hebben van een antipathische houding wil niet zeggen dat iemand niet empathisch is. Het zegt alleen dat er een sterke afkeer is voor iets of iemand.

Hoe zit het met apathie?

Als mensen apathisch gedrag vertonen laten zij weinig emoties zien en weinig interesse in dat wat hen vroeger wel kon boeien. Apathie (a betekent zonder en pathos voelen) is een psychologische term die wijst op ziekelijke onverschilligheid en lusteloosheid. Het apathische gedrag wat iemand vertoont is dus niet vrijwillig of getuigt ook niet van een gebrek aan empathisch vermogen of luiheid. Apathie kan meerdere oorzaken hebben zoals bijvoorbeeld een gebrek aan zelfvertrouwen of voortkomen uit een stoornis. Iemand die apathisch gedrag vertoont kan vanwege zijn of haar staat zich beperkt inleven in anderen, wat als niet empathisch kan overkomen.

Tegenovergestelde van empathie is lastig te omschrijven

Aangezien het empathisch vermogen meer een spectrum is dan iets wat er volledig wel of volledig niet is, is er niet iets wat het tegenovergestelde is van empathie. Wel kennen we meerdere termen die wijzen op een gebrek aan gevoel of een ronduit negatief gevoel jegens iets of iemand.