Wat is angst precies en hoe herken je een angstig persoon?

Angst is een emotie die ons iets laat doen om iets vervelends te voorkomen. Dit is de functie van angst. Angst is een heel fundamentele en lastige drijfveer. Als je te maken hebt met een angstig iemand kan dat de samenwerking fors beïnvloeden. In dit artikel zet ik uiteen wat angst precies is en hoe ik zelf een angstig persoon denk te herkennen. 

Wat is angst precies?

Angst is de meest krachtige emotie die de mens heeft. Het is logisch dat deze emotie zo krachtig is, omdat hij ons helpt overleven. De emotie angst ontstaat in de hersenen als eerste van alle emoties, omdat angst via de amygdala loopt. Die amygdala, het 'vlucht of vecht' deel van de hersenen, filtert altijd eerst uit of jij iets als gevaarlijk ziet. Daarna is pas jouw ratio aan de beurt. Bij sommige mensen is de amygdala meer actief dan bij anderen. De beleving van angst is daarmee voor een deel aangeboren.

Een beetje angst is handig

Angst is een handige drijfveer om je te laten uitwijken in het verkeer omdat je afgesneden wordt. Een beetje angst is handig als je op de rand van een ravijn een selfie probeert te maken van jezelf. Angst heeft dus een 'functie' zou je kunnen zeggen. Je kunt dus niet zomaar stellen dat angst een 'slechte' emotie is. Angst is wel een emotie die je zou moeten proberen om met mate te ervaren. Neemt een mens angst als uitgangspunt voor het denken en handelen, dan heeft dat grote gevolgen voor de omgeving.

Wat is de functie van angst?

Angst is een emotie die door de toegepaste gedragsanalyse gekoppeld wordt aan dwang. Ik wil iets vervelends voorkomen en ik moét me op een bepaalde manier gedragen om dat te bereiken. Als ik een ongeluk wil voorkomen, word ik gedwongen om uit te wijken in het verkeer. Op het moment dat ik liever niet naar beneden stort bij het maken van een selfie, word ik gedwongen om voorzichtig te doen. Wat is angst precies? Angst is een emotie die ons dus dingen laat doen om iets vervelends te voorkomen. Dit is de functie van angst.

Wanneer wordt angst een probleem?

Angst wordt een probleem op het moment dat iemand iets vervelends probeert te voorkomen ten koste van een ander. Op dat moment wordt angst disfunctioneel. Angstige mensen zijn bereid om ten koste van een ander zichzelf veilig te voelen. Vanuit een gevoel van onveiligheid probeert een angstig persoon iets vervelends te voorkomen. Het lastige hierbij is dat sommige mensen zeer vaardig geworden zijn in het verhullen van hun angst en het voor hen gebruikelijk is geworden om zichzelf centraal te stellen als ze bang zijn. Angst neemt op zo'n moment de overhand.

Hoe herken je een angstig persoon?

Iemand die angstig is, wil iets vervelends voorkomen. Dit wordt in de gedragsanalyse ook wel vermijden of ontsnappen genoemd. Een angstig persoon is ergens bang voor en als gevolg daarvan proberen zij dingen te vermijden. Welke technieken gebruiken angstige mensen in het vermijden? Een paar persoonlijke observaties. 

• Angstige mensen hoor je over het algemeen géén hulpvraag uiten. Een mens die zich continu afvraagt of hij/zij het wel goed doet, zal veel minder snel een hulpvraag stellen. Daarmee voorkom je namelijk dat je jouw onzekerheid laat zien en jouw angst bekend wordt;
• Mensen die zich onveilig voelen, zijn op zoek naar relaties. Angstige mensen concentreren zich liever op het goed houden van relaties dan het behalen van concrete resultaten. Relaties met anderen voorkomen een gevoel van onveiligheid en dragen bij aan een gevoel van sociale inclusie;
• Soms zie ik angstige mensen bovengemiddeld snel privé details delen. In hun zoektocht naar een relatie ervaar ik dat angstige mensen vaker en sneller dan gemiddeld hun privacy onderbreken en vertellen wat er zich thuis afspeelt. Hiermee verleiden ze in feite de ander om ook de relatie aan te gaan;
• Andersom komt ook voor. Mensen die bang zijn, zijn soms juist sterk geneigd om helemaal niets los te laten over zichzelf. Om te voorkomen dat kennis over hun situatie negatieve gevolgen krijgt;
• Gevoel neemt een bovengemiddelde plaats in voor mensen die aanleg hebben om angstig te zijn. Zij zijn gewend om zich te verhouden tot hun gevoel en uiten dit ook. Bange mensen praten graag over hun subjectieve beleving, om af te tasten of er medestanders in de buurt zijn. Dit beperkt de onveiligheid van hun omgeving;
• Angstige mensen zijn bovengemiddeld bereid te liegen of informatie achter te houden. Oprecht zijn is voor angstige mensen minder van belang dan het voorkomen van het gevoel van onveiligheid. Dit maakt angstige mensen heel onvoorspelbare collega's;
• Ik merk dat mensen die kampen met gevoelens van angst voor sociale afwijzing, het maken van excuses proberen te vermijden. Als ik doorvraag waar dat vandaan komt, krijg ik regelmatig terug dat het aanbieden van excuses wordt gezien als het verloochenen van jezelf;
• Mensen die angstig zijn werken graag samen met mensen die het eens zijn. Ik heb meerdere malen een cultuurprobleem binnen organisaties zien ontstaan omdat bange mensen in hun zoektocht naar veiligheid een subcultuur vormen en samen optrekken.

Lees ook: Wat is een cultuurverandering en waardoor kan een cultuur veranderen?