Dit artikel gaat over hoé gedrag tot stand komt. Wil je weten waarom mensen zich gedragen zoals ze doen? Lees dan meer over de vier redenen van gedrag.

Stap 1 bij gedrag: de aanzet tot gedrag

Gedrag ontstaat omdat we dat zelf willen, of omdat de buitenomgeving iets van ons verlangd. Dit moment noemen we de aanzet tot gedrag. De aanzet tot gedrag is heel divers en heeft te maken met drijfveren die je hebt of bijvoorbeeld jouw omgeving. Een aantal voorbeelden over de aanzet tot gedrag. We hebben de aanzet schuin afgedrukt.  

  • Uit bed opstaan, omdat ik naar mijn werk moet. De omgeving verlangt dit van mij;
  • Een glas water drinken, omdat ik dorst heb. Mijn lichaam vraagt dit van mij;
  • Mijn mening geven, omdat ik aandacht wil voor mijn standpunt. Ik heb geleerd dat ik mijn mening moet geven;
  • De telefoon níet opnemen, omdat ik een hekel heb aan degene die belt. Ik vermijd contact.

Stap 2 bij gedrag: het gedrag zelf

Er zijn veel beelden over wat gedrag precies is. Als we bijvoorbeeld deze definitie erbij pakken, dan zijn denken, voelen, inwendig en uitwendig functioneren allemaal vormen van gedrag. Met zo’n definitie wordt gedrag wel heel breed en vaag. Als Gedragscoach hou ik liever de definitie aan zoals de toegepaste gedragsanalyse die hanteert. Gedrag is een concrete activiteit dat je kunt voordoen, laten zien.

Nog even terug naar de voorbeelden. We hebben nu het gedrag schuin afgedrukt.

  • Uit bed opstaan, omdat ik naar mijn werk moet;
  • Een glas water drinken, omdat ik dorst heb;
  • Mijn mening geven, omdat ik aandacht wil voor mijn standpunt;
  • De telefoon niet opnemen, omdat ik een hekel heb aan degene die belt;

Stap 3 bij gedrag: wat we ervaren na gedrag

Het allerbelangrijkste bij gedrag is hetgeen we ervaren nadát we gedrag vertoond hebben. Dit is stap 3 in het proces. Hoe voelen we ons na het gedrag? Het blijkt dat we heel gevoelig zijn voor de consequenties die volgen op ons gedrag. Als we iets prettigs ervaren, dan zijn we geneigd om dit te herhalen. Iets wat we als vervelend ervaren vermijden we liever. Als we nadenken over gedragsverandering, dan is het van belang om te achterhalen wat iemand ervaart, omdat dit iets zegt over de kans dat het gedrag de volgende keer weer ontstaat.

Mijn mening geven, omdat ik aandacht wil voor mijn standpunt. Ik heb geleerd dat ik mijn mening moet geven;

De telefoon níet opnemen, omdat ik een hekel heb aan degene die belt. Ik vermijd contact.

  • Uit bed opstaan, omdat ik op tijd wil komen. Op tijd komen voelt goed;
  • Een glas water drinken, zodat ik geen dorst meer heb. Geen dorst hebben is prettig;
  • Mijn mening geven, zodat ik mij gezien en gehoord voel. Aandacht krijgen is prettig;
  • De telefoon niet opnemen, om irritatie te voorkomen. Mijzelf niet irriteren is prettig;

Waarom is gedragsverandering zo moeilijk?

Willen we komen tot gedragsverandering, dan moeten we nadenken over wat het huidige gedrag tot stand brengt en hoe dat ervaren wordt. Willen we tot gedragsverandering komen, dan is de vraag wat voor concreet gedrag we graag zouden willen zien en wat voor consequentie dat gaat hebben. Bedenk dat wat voor de één prettig is, dat voor de ander niet hoeft te zijn. Hoe iemand het nieuwe gedrag ervaart, bepaalt in grote mate of die persoon het gaat herhalen in de toekomst.

Bron: Sulzer-Azaroff, B., & Mayer, G. R. (1991). Behavior analysis for lasting change. Holt, Rinehart & Winston.