Voorbeeld van gedragsverandering uit de praktijk. Wat is ervoor nodig?

Hoe kom je tot gedragsverandering? In dit artikel beschrijf ik een voorbeeld van gedragsverandering uit de praktijk. Wat is er voor nodig om gedrag te laten veranderen? Als gedragscoach ga ik op deze vraag via een alledaags voorbeeld. Ons gedrag bij televisie kijken.

Voorbeeld van gedragsverandering uit de praktijk

De afgelopen decennia hebben we allemaal een grote gedragsverandering doorgemaakt bij het kijken naar televisie. De wijze waarop iemand vandaag de dag leert televisie kijken, is wezenlijk anders dan zo'n dertig jaar geleden. Hieronder volgen de stappen die we doorgemaakt hebben in onze onbewuste gedragsverandering rondom het medium televisie.

• In de jaren '70 hadden televisies slechts enkele kanalen en moest je opstaan om van kanaal te wisselen. Het opstaan van de bank, naar de televisie toe lopen, overleg voeren over welk kanaal geschikt was en vervolgens de knop indrukken waren concrete gedragingen die destijds normaal waren;
• De afstandbediening leverde hier in de loop van de jaren '80 een aardverschuiving in op. De drempel om van kanaal te wisselen nam fors af, omdat allerlei lichamelijke handelingen niet meer nodig waren de televisie anders af te stemmen. Het laagdrempelig wisselen van kanalen was geboren;
• Het aantal kanalen nam de jaren erna fors toe en ook de kwaliteit van het beeld werd verbeterd. Inmiddels ontstond er voor ieder wat wils. Wisselen van kanalen leverde bijna altijd positief resultaat op. De kosten van televisies daalden en meerdere televisies per huishouden was geen uitzondering meer;
• Inmiddels hebben we on-demand televisie. Talloze betaalkanalen die met digitale kwaliteit op ons scherm verschijnen zijn nu het normaal. Televisie bekijk je niet meer achter een televisie, maar achter een beeldscherm. Ieder individu kan nu zijn eigen profiel krijgen met eigen voorkeursprogramma's.

Wat is er nodig voor gedragsverandering?

Wil je komen tot gedragsverandering? Dan is het goed om in het voorbeeld rondom televisie kijken te zien welke fasen van gedragsverandering er zijn. Hieronder volgen een aantal belangrijke ingrediënten voor effectieve gedragsverandering.

Gedragsverandering ontstaat bij positieve ervaringen

Bij positieve ervaringen, herhalen we gedrag. Op het moment dat de afstandbediening voorkomt dat ik op moet staan, gebruik ik de afstandbediening. Als blijkt dat meer televisiekanalen de kans vergroten dat ik iets vind dat ik leuk vind, is meer kanalen beter. Wanneer meer televisies in huis minder discussie oplevert over wat we gaan kijken, werken meer televisies beter dan één. Gedragsverandering ontstaat bij positieve ervaringen. Wil je komen tot gedragsverandering? Zorg er dan voor dat iemand ervaring op doet met nieuw gedrag, voordat je verwacht dat het oude losgelaten wordt.

Lees ook mijn introductie over gedragsverandering

De mens is gevoelig voor direct resultaat

Een druk op de afstandbediening levert een ander kanaal op. Dit is een heel krachtige stimulans voor ander gedrag, omdat de mens extra gevoelig is voor directe feedback. Als we het gaspedaal indrukken van een auto en hij schiet vervolgens vooruit, dan voelt dat lekker. Op het moment dat ik een vraag stel en direct een passend antwoord krijg, dan voelt dat goed. De mens is gevoelig voor direct resultaat en als je tot gedragsverandering wil komen, dan is het belangrijk om na te denken over de directe feedback die de ander krijgt.

Verminderen van aantal tussenstappen werkt comfortabel

Op het moment dat we sneller ons doel bereiken doordat er tussenstappen verdwenen zijn, vergroot dat de kans op gedragsverandering. Vroeger moest je een brief schrijven, deze in een enveloppe stoppen, voor verzending betalen, in een brievenbus posten en daarna lang wachten op antwoord. Met een e-mail verstuur je nu binnen seconden een gratis bericht dat direct bij de ander aankomt. Het is dus niet vreemd dat de meesten van ons overgestapt zijn op e-mail. Het verminderen van aantal tussenstappen werkt comfortabel. Als een afstandbediening sneller tot resultaat leidt en mij allerlei fysieke tussenstappen scheelt, dan zal ik de afstandbediening vaker gebruiken. 

Betere beschikbaarheid van materialen vergroot de kans op ander gedrag

Televisie is nu on-demand op bijna elk scherm 24 uur per dag beschikbaar. Zo anders was het met programma's op vaste tijden via een enkel televisiekanaal op een enkele televisie. Als de kans vergroot wordt om bepaald gedrag te vertonen omdat de mogelijkheid overal in de omgeving aanwezig is, neemt de kans op ander gedrag toe. Het is bij gedragsverandering van belang om na te denken over de beschikbaarheid van materialen in de directe omgeving van de persoon van wie je bepaald gedrag verwacht. Betere beschikbaarheid van materialen vergroot de kans op ander gedrag.

Voorbeeld van gedragsverandering uit de praktijk

Als Gedragscoach probeer ik vanuit een perspectief op gedragsverandering te kijken naar de praktijk. Misschien is het jou niet opgevallen dat je in een gedragsverandering gezeten hebt als het op televisie kijken aankomt. Dat is ook niet zo vreemd, omdat jouw gedragsverandering misschien wel over een periode van decennia ontstaan is. Dit zijn de meest krachtige en effectieve gedragsveranderingstrajecten. Je hebt niet door dat jouw gedrag verandert, maar toch is het uiteindelijk totaal ander gedrag dan waar je ooit mee gestart bent.