Proberen te ontsnappen is logisch, maar vervelend gedrag

Als je goed oplet, kom je ze dagelijks tegen. Mensen die uitstelgedrag vertonen omdat ze liever iets niet doen wat ze zouden moeten doen. Proberen te ontsnappen is weliswaar logisch, maar vervelend gedrag. Voor de ander. Want die zit vaak met de gevolgen van jouw uitstelgedrag.

Ieder gedrag is logisch

Ieder gedrag is logisch, voor degene die het gedrag laat zien. Ook uitstelgedrag is logisch. Dat komt omdat bepaalde dingen die we zouden moeten doen of behoren te doen niet altijd prettig zijn om aan te pakken. Proberen te ontsnappen aan iets vervelends is heel natuurlijk. Uitstellen is een veelgebruikte aanpak om te kunnen ontsnappen. Door uit te stellen hoop je dat iets (op termijn) verdwijnt.

Lees ook: Ieder gedrag is logisch. Voor degene die het gedrag laat zien.

Ontsnappen is een vorm van vermijden

Als we kijken naar waarom de mens doet wat hij doet, hebben we het al vaker gehad over de vier redenen voor gedrag.

1. Aandacht krijgen. Lees verder >>
2. Vermijdingsgedrag. Lees verder >>
3. Concrete doelen behalen. Lees verder >>
4. Biologische behoeftes vervullen. Lees verder >>

Proberen te ontsnappen aan iets vervelends is een vorm van vermijden. De mens heeft de aangeboren neiging om energie te besparen en de weg van de minste weerstand hoort daarbij. Proberen te ontsnappen is dus logisch en heel natuurlijk gedrag. Maar het is ook vervelend gedrag. Voor de omgeving.

De gevolgen van proberen te ontsnappen

Het proberen te ontsnappen van de één, heeft vaak negatieve gevolgen voor de ander. Uitstelgedrag heeft vervelende gevolgen voor de omgeving, omdat de omgeving erop rekent dat de ander iets zal gaan doen wat uiteindelijk niet zo blijkt te zijn. Daar komt de omgeving echter pas vertraagd achter. De handelingsverlegenheid van de persoon die probeert te ontsnappen aan zijn / haar verantwoordelijkheid is niet goed zichtbaar. Niet handelen is immers 'geen' gedrag en dat zie je niet goed.

Voorbeelden van ontsnappingspogingen met negatieve gevolgen

• Het ontsnappen aan het maken van excuses aan een ander, met negatieve gevolgen voor de relatie;
• Jouw aandeel binnen een samenwerking vermijden, waardoor de groep hier last van heeft;
• Het uitstellen van reflectie op een fout die je hebt gemaakt, waardoor de kans op herhaling toeneemt;

In deze voorbeelden doet de ander vooral iets níet. Dit maakt uitstelgedrag heel effectief voor degene die het laat zien. Je wordt er vaak niet op aangesproken omdat de ander heel actief op moet letten wat je níet doet. Terwijl we als mens juist geprogrammeerd zijn om te kijken naar wat we wél zien.

Lees ook: Wie ik ben geworden? Ik ben wat ik om mij heen dénk te zien

Hoe verklaart de persoon die ontsnapt, de ontsnapping?

Als ieder gedrag logisch is voor degene die het vertoont, dan is uitstelgedrag logisch voor degene die probeert te ontsnappen. Hoe verklaart de persoon die ontsnapt, voor zichzelf de ontsnapping? Er moet een logische verklaring zijn waarom de persoon met uitstelgedrag er 'nog niet aan toegekomen is om...'. Die verklaring blijkt er ook altijd te zijn, áls je actief luistert.

Als je goed oplet en leert luisteren naar mensen die vermijden, dan hoor je altijd een eigen verklaring van het waarom er uitgesteld wordt. Het redeneren naar je eigen gelijk is een aangeboren neiging die mensen hebben. Ook mensen met uitstelgedrag weten heel goed te verklaren waarom ze vinden dat ze kunnen vermijden en ontsnappen. Geoefende vermijders zijn virtuozen in ontsnappen en vermijden. Laten we de voorbeelden van hierboven nog eens erbij halen.

Voorbeelden van ontsnappingspogingen + een eigen verklaring

• Hoe verklaar je geen excuses hoeven maken? "Ik heb nog geen excuses aangeboden, want ik wilde je even de ruimte geven";
• Een verklaring om niet samen te werken. "Volgende keer pak ik mijn onderdeel wel even op, ik had nu even geen tijd";
• Niet hoeven te reflecteren op je handelen. "Volgende keer komt het wel goed, vertrouw maar op mij.";

Wat in deze pogingen om te ontsnappen opvalt is dat de voorbeelden allemaal uitgaan van de 'ik' van de vermijder. Mensen die ontsnappen en vermijden redeneren vaak vanuit zichzelf en niet vanuit de ander. Dat is logisch, want als je vanuit de ander zou redeneren zou je niet vermijden. Een belangrijk aspect van uitstelgedrag is dan ook dat iemand vermijdt, omdat hij / zij de eigen wensen centraal stelt. Zoals je je kunt voorstellen heeft dit negatieve gevolgen voor de samenwerking met de omgeving. Samengevat: proberen te ontsnappen is logisch, maar vervelend gedrag voor de omgeving. 

Lees ook: De mens stelt zijn eigen beleving centraal. Welke gevolgen heeft dat?