Let op! Alles wat je aandacht geeft groeit. Waar richt jij je op?

Wil je voorkomen dat je onbedoeld in de problemen komt met een ander? Let dan op! Alles wat je aandacht geeft, groeit. Het is één van de allerbelangrijkste lessen uit de gedragswetenschap. Wil jij in regie blijven over je eigen leven? Denk dan goed na op wat jij aandacht geeft. Waar richt jij je op?

Let op! Alles wat je aandacht geeft groeit.

In de Gedragsanalyse wordt gesteld dat 'You get what you reïnforce', oftewel je krijgt wat je bekrachtigd. De uitspraak 'alles wat je aandacht geeft groeit' komt hier het beste bij in de buurt. Wil jij goed worden in werken met de computer? Werk dan vaker met de computer. Omring jij je graag met mensen die gek zijn op breien? Zoek dan op social media naar een groep met mensen die graag breien. Wil je beter worden in beleggen? Lees dan zoveel mogelijk over beleggen en oefen ermee. Alles wat je aandacht geeft groeit. Dat geldt ook voor de aandacht die jij jouw omgeving geeft. Door jouw aandacht groeien dingen. Soms op een manier die niet heel prettig is. Ben jij je daarvan bewust?

Voorbeelden van problemen door teveel aandacht

Jouw aandacht voor het gedrag van anderen, doet het gedrag van anderen groeien. Ook als je dat niet wil. Hieronder een paar voorbeelden van de consequenties van aandacht geven zonder je af te vragen of dat wel verstandig is. Hoe goed de bedoelingen ook zijn, je helpt een mens soms niet verder door aandacht te geven voor datgene waar ze graag aandacht voor krijgen. 

Een ongeduldig kind

Tom is 6 jaar en heeft geen zin om lang aan tafel te zitten tijdens het eten. Voordat hij klaar is met zijn bord leeg eten, begint hij vanuit ongeduld te wiebelen en te schuiven op zijn stoel. Hij wil graag van tafel. Zijn ouders geven aandacht aan zijn ongeduld en geven aan dat hij zijn bord leeg moet eten voordat hij van tafel mag. Tom leert dat wiebelen en schuiven aandacht oplevert en zal dit gedrag herhalen om zijn zin te krijgen. Hij hoeft door zijn onrust niet langer aan tafel te zitten dan strikt noodzakelijk. Wiebelen en schuiven is onderdeel geworden van de onderhandeling die Tom heeft aangeleerd. Tom toont vervolgens ook op andere momenten van de dag onrust om zijn zin te krijgen. Onrustig zijn helpt Tom. Zijn ouders labelen Tom als een kind met een 'ongeduldig' karakter. Zij schikken zich naar de onrust van Tom en richten zich hierop.

Let op! Alles wat je aandacht geeft groeit. Is het verstandig geweest om het wiebelen en schuiven van Tom aandacht te geven?

Een onvolwassen huisarts

Pim is 25 jaar en is gewend dat zijn ouders het huishouden organiseren. De ouders van Pim vinden het belangrijk dat hij zich kan concentreren op zijn studie en vinden het volstrekt logisch dat zij Pim faciliteren. Pim studeert voor huisarts en dit is een doel dat zijn ouders zeer kunnen waarderen. De studie van Pim krijg veel aandacht en staat in het middelpunt van de belangstelling binnen het sociale netwerk van het gezin. Om Pim te ontlasten, betalen zijn ouders zijn studie, hoeft Pim niet te werken, hoeft hij geen huishoudgeld te betalen, woont hij nog thuis en verzorgen zijn ouders het huishouden. Pim vindt het perspectief van op zichzelf wonen een steeds groter probleem worden. Hij heeft namelijk geen ervaring met werken, budgetteren, op zichzelf wonen, koken, wassen, schoonmaken en boodschappen doen. Hoe dichter Pim bij zijn diplomering komt, hoe somberder Pim wordt.

Let op! Alles wat je aandacht geeft groeit. Is het verstandig om alles te faciliteren rondom de studie van Pim?

Vier bijzondere teamleden

Een organisatie kampt met een cultuurprobleem binnen één van de teams. Binnen de club van zo'n vijfentwintig medewerkers blijken vier teamleden het wel érg goed met elkaar te kunnen vinden. Ze hebben buiten het werk een vriendschap gesloten en zien elkaar regelmatig privé. De vier hebben nogal een uitgesproken mening over collega's die het in hun ogen niet goed doen. Met de leidinggevende is ook veel mis. De directeur van de organisatie besluit de vier teamleden bij zich te roepen. Hij drukt hun op het hart dat zij op een constructieve manier moeten werken met anderen en dat hun houding niet past bij de visie van de organisatie. De vier teamleden zijn zojuist bekrachtigd in het feit dat zij door de anderen binnen het team gezien worden als probleem. Hierdoor trekken zij nog nauwkeuriger met elkaar op en zijn meer dan ooit op zoek naar wie hen verraden heeft. 

Let op! Alles wat je aandacht geeft groeit. Is het verstandig om vier teamleden die samen optrekken extra aandacht te geven?

Lees ook: Wat is een cultuurverandering en waardoor kan een cultuur veranderen?

Een angstige vriendin

Petra is 33 jaar en heeft regelmatig last van gevoelens van angst. Het is voor haar gebruikelijk geworden om deze angsten te delen met personen in haar contactlijst van Whatsapp. Zo deelt Petra haar zorgen over de buurman die het op haar voorzien heeft, de vervelende collega op haar werk en haar ouders die haar nooit goed genoeg vinden. Ze praat honderduit over haar gevoelens en gedachten over alles wat haar zorgen baart. De vrienden in haar contactlijst reageren individueel op de berichten van Petra, omdat zij ieder van mening zijn dat dit is wat een goede vriend doet. Stuk voor stuk proberen Petra haar vrienden haar gerust te stellen. Dit doen zij door advies te geven over hoe zij het beste met haar angst om kan gaan. Door deze aandacht krijgen de angstige denkbeelden alle ruimte bij Petra, waardoor deze denkbeelden in leven gehouden worden en kunnen groeien.

Let op! Alles wat je aandacht geeft groeit. Is het verstandig dat de vrienden van Petra aandacht geven aan de angst van Petra?

Waar richt jij je op?

Het is heel menselijk om je te richten op wat je aangereikt krijgt. De vraag is wel of dat verstandig is. Waar richt jij je op? Wie geef jij aandacht? Wat geef jij aandacht? Maak je onbedoeld problemen niet groter door problemen aandacht te geven? Voorkom je onbedoeld niet de ontwikkeling van een ander door die ontwikkeling deels over te nemen? Let op, want alles wat je aandacht geeft groeit. Ook zaken waarvan je misschien liever niet wil dat ze groeien. 

Je ziet niet wat geen aandacht krijgt

Het omgekeerde is overigens ook het geval. Alles wat je geen aandacht geeft, groeit niet. Een mens heeft maar 168 uur in een week zitten en als jij je aandacht geeft aan zaken die jou niet verder helpen, blijft er weinig tijd over voor zaken die je wel verder helpen. Op zich klinkt dit logisch, maar het probleem is nog iets groter dan je denkt. Het blijkt namelijk dat de mens zich automatisch onvoldoende richt op datgene wat hij niet nog ziet. De mens blijft graag in datgene hangen waar de aandacht al naar uit gaat. Het blijkt dat de mens vooral wordt wat hij ziet. Wil je je op nieuwe dingen richten? Dan heb je daar heel actieve aandacht voor nodig. Misschien is coaching daarin iets voor jou.

Wat is de aanpak van de Gedragscoach?

Achteraf gezien ben ik van nature coachend voor individuen en groepen mensen. Ik vind luisteren en dialoog het mooiste wat er is. Inmiddels mag ik dat als professional doen. Ondanks dat ik meer en meer ben gaan begrijpen over gedrag, merk ik dat ik mijn aanpak altijd dezelfde gebleven is. Ik heb alleen meer gereedschap om te kunnen verklaren, om vervolgens oplossingsrichtingen en perspectief te kunnen bieden. Op welke manier help ik mensen op weg?

1. Overzicht krijgen: een probleem ontrafelen in losse onderdelen geeft overzicht. Ik blijk sterk analytisch van aard en deel een probleem op in onderdelen;
2. Begrip creëren: waarom is jouw gedrag logisch en van anderen om jou heen? Dit komt neer op kennis opdoen over gedrag en gedragsverandering;
3. Perspectief bieden: praktische handvatten en technieken voor de toekomst. Dit vraagt kennis over de techniek van gedragsverandering en valt te leren;
4. Niet overnemen: jouw leven, jouw keuzes. Ik vind het belangrijk om alle mogelijke keuzes voor te leggen en het niet te beperken tot één advies.