Egoïsme: waarom denken sommige mensen alleen aan zichzelf?

Hoe zit het met egoïsme: waarom denken sommige mensen alleen aan zichzelf? Om egoïsme goed te kunnen begrijpen moet je weten waar egoïstisch gedrag vandaan komt. Waar schieten egoïstische mensen in tekort? 

Wat is egoïstisch gedrag?

Wat is egoïsme en egoïstisch gedrag? Dit is gedrag waarbij een mens vooral taal spreekt en handelingen uitvoert waar hij of zij zelf beter van wordt. Dit gedrag gaat vaak ten koste van anderen. Het eigenbelang staat voorop en dit gedrag vertoont een patroon. De trend in het gedrag is dat iemand vooral met persoonlijke behoeftes bezig is. Vanuit een perspectief van gedrag en gedragsverandering bekeken vertoont iemand die egoïstisch is bepaald gedrag níet wat je wel zou verwachten. Het gebruikelijke gedrag wat je van een ander verwacht wordt niet vertoond en daardoor valt iemand op. 'Egoïsme' is daarmee een woord om een groep mensen aan te wijzen die atypisch zijn in hun gedrag. Ze hebben een gebrek om zichzelf in een ander te verplaatsen. Als verklaring geven we daarvoor het woord 'egoïsme'.

Waar ontstaat een gebrek om jezelf in de ander te verplaatsen?

Egoïsme: waarom denken sommige mensen alleen aan zichzelf? Om te begrijpen wanneer iemand een gebrek ontwikkelt om je in een ander te verplaatsen, moet je weten hoe een mens zich rationeel, emotioneel en gevoelsmatig normaal gesproken ontwikkeld. Als we de normale trend in het opgroeien van een mens kunnen benoemen, kun je vaststellen of en wanneer iemand een tekort in ontwikkeling heeft opgelopen. Egoïsme is namelijk een gebrek dat ontstaan is. Hoe ontwikkeld een mens zich?

Vanaf geboorte tot 7 jaar oud

Vanaf geboorte krijgt een mens vier typen primaire emoties mee. Blijdschap, angst, boosheid en verdriet. Gedrag is gekoppeld aan deze vier emoties. Het kind krijgt iets wat hij of zij wil en reageert daar positief op. Als er iets onthouden wordt dan volgt er boosheid of verdriet. De primaire behoeften staan centraal in deze levensfase. Er is nog geen sprake van een gevoelsleven, dat moet zich nog ontwikkelen. De amygdala, ook wel reptielenbrein of amandelbrein genoemd stuurt ook tijdens deze leeftijd angst aan en daarmee het vechten of vluchten reflex. Gedrag komt dus uit heel primaire drijfveren voort en wordt gestuurd door prikkels van buitenaf.

Lees ook: Wat levert negatieve emoties onder controle krijgen je op?

Vanaf 7 jaar oud tot 27 jaar oud

Zo ongeveer vanaf het 7e levensjaar ontstaat er voor het eerst reflectie op het eigen handelen. Dit vindt plaats als de omgeving een corrigerende werking heeft op gedrag. Terugkijken naar of iets 'goed' of 'fout' is als er door een ander op gewezen wordt, gaat gepaard met de eerste (primitieve) tekenen van reflectie en bezinning. De vier primaire emoties dienen onder controle gebracht te worden via emotionele regulatie. Gematigde emoties verworden langzamerhand tot gevoelens en daarmee ontstaan duurzame ervaringen zoals 'schuldgevoel' bij verkeerd handelen. Uiteindelijk gaan gevoelens en zorgvuldige navigatie richting andere mensen uiteindelijk naar 'empathie'.

Lees ook: Wat is het verschil tussen gevoel en emotie?

Egoïsme: waarom denken sommige mensen alleen aan zichzelf?

Als mens kun je alleen aan jezelf denken als je geen sensitiviteit voor anderen ervaart. Dit kun je alleen als je niet geleerd hebt om jezelf in anderen te verplaatsen. Jezelf verplaatsen in anderen is iets dat tijdens de opvoeding aangeleerd moet worden. Wil je jezelf in anderen kunnen verplaatsen dan zal je empathisch vermogen moeten ontwikkelen. Niet iedereen heeft dit aangeleerd gekregen, omdat niet iedereen een omgeving heeft gehad die tijdens het opgroeien daarop wees. Aan egoïsme deden we ooit allemaal als (zeer) jong mens, maar de meesten laten dit achter zich na hun jonge jaren. Als je als mens blijft hangen in de eigen beleving, ruwe emoties en je niet leert je te verplaatsen in een ander, dan kan dat door omstanders als patroon worden herkend en als egoïstisch worden betiteld. Voor iemand die egoïstisch overkomt is dit niet egoïstisch, maar normaal gedrag.

Hoe word je minder egoistisch?

Het is zeer lastig om minder egoïstisch te worden als je de tiener en twintiger leeftijden bent gepasseerd. Een mens wordt minder egoïstisch door het gevoel van inlevingsvermogen en empathie te laten groeien. Door je meer te verplaatsen in een ander word je vanzelf minder egoïstisch. Daar hoort wel bij dat je bestaande diepe paden in de hersenen probeert te onderbreken en vertragen. Dit vraagt een actieve aanpak en reflectie. Dat laatste is nu precies hetgeen waar een egoïst minder op ingesteld is. Hoe word je minder egoïstisch?

• Grip krijgen op basale emoties; emotionele regulatie;
• In contact leren te staan met gevoel en het ontwikkelen van empathie;
• Een feedback vragende houding en het laten groeien van zelf kritisch vermogen.