Dunning Kruger effect: Wat is het en wat zijn de risico's?

Ons zelfvertrouwen groeit harder dan onze competentie op een bepaald vlak. Met deze stelling kwamen David Dunning en Justin Kruger in 1999. Volgens het Dunning Kruger effect zijn mensen niet goed in staat om hun competentieniveau in te schatten. Vaak zien zij zichzelf als meer ontwikkeld op een bepaald dan dat werkelijk zo is. Hoe ontstaat deze denkfout? En waar kunnen we op letten om ons competentieniveau beter in te schatten?

Waardoor komt het Dunning Kruger effect?

Het Dunning Kruger effect vindt vaak plaats als mensen nog onervaren zijn met een bepaald onderwerp of vaardigheid. Juist doordat ze nog grotendeels onwetend zijn kunnen ze niet kritisch analyseren in hoeverre hun competenties zijn ontwikkeld. Ze zijn dus té onwetend om te weten hoe onwetend ze zijn. Hun incompetentie ontneemt ze het meta-cognitieve vermogen om dit te realiseren. Hierdoor overschatten ze zichzelf. Het tegenovergestelde komt ook voor. Mensen die juist erg ervaren zijn met een bepaald onderwerp weten ook beter hoeveel ze nog niet weten. Zij onderschatten zichzelf sneller. Dit wordt het imposter syndroom genoemd. 

“The more I know, the more I realize I know nothing.” ― Socrates

Lees ook: De betekenis van bias gaat vooral over gedrag en gedragsverandering.

"Ik dacht dat ik het onder de knie had..."

Stel dat je net start met een cursus coderen. In het begin weet je nog niks, maar na een paar lessen lukt het al om je eerste simpele website te bouwen. Je hebt veel geleerd in die eerste lessen en het is je ook al gelukt om ál die kennis om te zetten in een resultaat. Dat coderen blijkt helemaal niet zo moeilijk denk je. Het bouwen van websites heb je zo onder de knie. Vol zelfvertrouwen zeg je tegen een vriend die al jaren werkt als website-programmeur dat je coderen goed onder de knie hebt gekregen. Echter, als je bij hem meekijkt snap je er helemaal niks van. Dit lijkt in niks op wat besproken werd tijdens jouw beginners-cursus. Heb je dan helemaal niks geleerd? Of realiseer je je nu dat coderen een vakgebied op zichzelf is wat jaren investering vergt om goed te beheersen?

Bovengenoemd verhaal is een mooi voorbeeld van het Dunning Kruger effect. Je weet niet wat je nog niet weet. Hierdoor overschat je jezelf. Wanneer je geconfronteerd wordt met het feit dat je kennis nog beperkt is voelt dat vervelend. Niemand wordt graag geconfronteerd met zijn relatieve onvermogen. Hierdoor neemt je zelfvertrouwen op dat vlak weer af. Deze schommeling in zelfvertrouwen wordt ook wel Mount Stupid genoemd, te zien op onderstaande afbeelding. 

Wat zijn de risico's van het Dunning Kruger effect?

We hebben graag een correct beeld van onszelf. Als we niet meer kunnen vertrouwen op het inschattingsvermogen om onze competenties juist te beoordelen kunnen we onszelf in lastige posities plaatsen. We geven een presentatie aan een publiek terwijl we relatief nog weinig weten, of een gids neemt een groep toeristen mee de bergen in terwijl hij zelf nog onervaren is. Dit zijn voorbeeld waarin zelfoverschatting risicovol is.

Hoe gaan we hiermee om?

Nu we weten wat het risico is van het Dunning Kruger effect kunnen we de kans erop minimaliseren.

• Als blijkt dat we we niet kunnen vertrouwen op ons eigen inschattingsvermogen moeten we ons omringen met mensen die dat wel kunnen. We kunnen onszelf met hen vergelijken om erachter te komen dat er nog veel te leren is. Ook kunnen we aan hen vragen hoe zij onze competenties inschatten en waar we nog op kunnen verbeteren. 
• Geef jezelf de tijd. Plaats jezelf niet in posities waarin zelfoverschatting risicovol is. Hoe meer je je verdiept in iets, hoe meer je blinde vlekken je zal ontdekken.
• Wees je bewust van het Dunning Kruger effect. Zo kan je je zelfoverschatting wat nuanceren.