Antropologie en gedragsverandering: wanneer werken we écht samen?

Als je meer wil weten over gedrag en gedragsverandering, dan zijn er meerdere wetenschappelijke stromingen. Eén van de stromingen is die van de Antropologie. Deze wetenschap gaat over hoe mensen in groepen functioneren. Het blijkt dat gedrag dat mensen in een groep vertonen, lang niet hetzelfde is dat zij individueel zouden doen. Daarmee is een aanpak om tot gedragsverandering te komen bij een groep, geholpen met kennis over antropologie. In dit artikel ga ik in op de meest wezenlijke inzichten die deze wetenschap biedt.

Mensen blijken groepsdieren

Van nature zijn mensen groepsdieren. Onderzoek naar de evolutie van de mens heeft laten zien dat we in groepen rondtrokken en daar ook afhankelijk van waren. De mens is kwetsbaar in fysieke zin, dus moet het van grotere getalen hebben gehad om te kunnen overleven. Inmiddels is het moeilijk voor te stellen dat je écht je buren in de straat nodig zou hebben om te overleven. De mens zit er veel comfortabeler bij en kent inmiddels veel veiligheid en welvaart. Toch is het mechanisme van de groep niet uit ons systeem. De mens blijkt elkaar op te zoeken en ziet graag gelijkgestemden om zich heen. 

Er is altijd (!) groepsvorming

Groepsvorming tussen mensen is er altijd. Ook als je het niet wilt. Op het moment dat er binnen een voetbalstadion voldoende mensen aanwezig zijn die hun teleurstelling willen delen, is de kans groot dat zij met elkaar op trekken om deze teleurstelling kenbaar te maken. Eenmaal in een groep aanwezig, vallen mensen elkaar niet zomaar af. Recent onderzoek laat zelfs zien dat mensen in een groep het 'liefdeshormoon' oxytocine aanmaken als zij met elkaar optrekken. Groepsvorming is daarmee een belangrijk en niet te ontkennen fenomeen, voorzien van eigen spelregels. 

Op welk moment werken mensen samen?

Antropologie en gedragsverandering: wanneer werkt het? Als we kijken naar de antropologie, dan zijn er drie elementen die bepalen of mensen echt samen gaan werken. We kunnen spreken van een effectieve samenwerking als de volgende drie vragen volledig met ‘ja’ beantwoord kunnen worden.

1. Ervaren alle leden binnen de groep dezelfde druk van buitenaf?
2. Werken we allemaal volgens dezelfde spelregels en met hetzelfde doel voor ogen?
3. Gaan we zorgvuldig om met in- en uittredende groepsleden?

Eén van de meest succesvolle voorbeelden van een goed samenwerkende groep met mensen, is wat mij betreft een motorclub.

Lees ook: Hoe verbeter je teamprestaties met behulp van de gedragswetenschap?

Boeken over antropologie

Mensen doen in groepen heel andere dingen dan zij individueel zouden doen. Als we een groep willen beïnvloeden, dan hebben we rekening te houden met de dynamiek in die groep. Hieronder wat leestips die ingaan op dit onderwerp. 

• De corporate tribe van Danielle Braun en Jitske Kramer legt een aantal mooie verbanden tussen de antropologie en wat mensen doen binnen organisaties.
• Cultuurverandering in complexe organisaties van R.J. Scheltens is moeilijk te verkrijgen, maar wat mij betreft een toptitel. In de aanpak richting een groep mensen, zoals bijvoorbeeld bij een team of binnen een gezin, zijn de drie factoren die bepalend zijn voor samenwerken heel overzichtelijk.